stary

STARY CMENTARZ W BIELSKU

To nieczynny już od przeszło 60 lat cmentarz ewangelicki znajdujący się w Bielsku
przy ul. A. Frycza Modrzewskiego na Bielskim Syjonie.
Został założony w lutym 1833 r. na nieruchomości ofiarowanej przez mydlarza Gotliba Klimke. Decyzję o jego budowie
przyśpieszyła epidemia cholery, która nawiedziła Bielsko w 1831 r. Wcześniej zarówno ewangelicy jak i katolicy byli
chowani na wspólnym cmentarzu przy kościele Św. Trójcy. W latach 60-tych XIX w. cmentarz został znacznie
powiększony w kierunku wschodnim. W 1911 r. otwarto nowy cmentarz ewangelicki przy ul. Listopadowej.
Pochówków na starym cmentarzu dokonywano praktycznie aż do czasów II wojny światowej. Przypuszcza się, że
w późniejszym okresie zakopywano tutaj nielegalnie ofiary Urzędu Bezpieczeństwa.
Po 1945 r. cmentarz był regularnie niszczony, komunistyczne władze domagały się  usunięcia niemieckojęzycznych
nagrobków. Potomkowie pochowanych na cmentarzu osób żeby ratować groby swoich bliskich dewastowali płyty
nagrobkowe po przez zamalowanie napisów farbą albo całkowite skucie napisów. Niejednokrotnie zdarzało się, że
przewracano całe nagrobki napisami do ziemi.
Stary cmentarz składa się z siedmiu sektorów. Prowadzi do niego neogotycka brama z trzema arkadami, zbudowana
w 1863r.
Najstarszy zachowany na tym cmentarzu nagrobek pochodzi z 1857 r.
Najbardziej reprezentacyjną część nekropolii, jest prowadząca z południa na północ "Aleja Zasłużonych", przy której
swoje miejsce spoczynku znaleźli, najbogatsi i najbardziej zasłużeni mieszkańcy miasta.
Na starym cmentarzu ewangelickim przy ul. A. Frycza Modrzewskiego spoczywaję m.in:

burmistrzowie miasta - Karol Ferdynand Sennewaldt
                                           Moritz Scholz
                                           Henryk Hofmann

zasłużeni pastorzy       -  Józef Schimko
                                            Karl Samuel Schneider
                                            Teodor Haase

przemysłowcy               -  Gustaw Forster
                                            Herman Schneider

działacze społeczni     -  Theodor Sixt

Dziś, nieczynna od przeszło 60 lat, nekropolia jest enklawą dzikiej przyrody w centrum miasta. Rosną tu piękne drzewa
o pomnikowym wręcz  wyglądzie oplecione przez wszędobylskie bluszcze i inne pnącza. Zamknięty i nieuczęszczany
cmentarz wzięła w posiadanie natura. Nagrobki, mury, cmentarne alejki obrośnięte są licznymi gatunkami roślin.
Jest to również oaza dla ptaków w okresie lęgowym i małych ssaków'
Miejsce zadumy i ciszy tętni swoim życiem.

Bibliografia:
Jacek Kachel; ABC Bielska-Białej,; Bielsko-Biała: Urząd Miejski w Bielsku-Białej 2007

THEODOR KARL JULIUS SIXT

Ur. 14 marca 1834 r. w Bietigheim zm. 4 czerwca w 1897 w Bielsku, austriacki przedsiębiorca, działacz społeczny, filantrop. Był jednym z najbogatszych mieszkańców Bielska drugiej połowy XIX wieku.

Urodził się w 1834 w Bietigheim w
Witembergii. Co do dziennej daty
urodzenia, przyjmuje się na podstawie
ksiąg parafialnych dzień 14 marca
jednakże na nagrobku widnieje data
16 marca.
Jego ojciec Karl był profesorem w
miejscowym liceum. W drugiej połowie
XIX w. młody Theodor osiedlił się na
Morawach. W 1870 r. w wieku 36 lat
poślubił w Przyborze 21-letnią Johanne
Emilie Weich, należącą do bogatej
rodziny mieszczańskiej z
Bielska.Świadczy to o dużym majątku i
wysokiej pozycji społecznej Sixta, która
była konieczna aby został
zaakceptowany przez rodzinę Weich. Po
ślubie zamieszkał w Bielsku ważnym
ośrodku przemysłowym w
zaprojektowanej przez Karola Korna
willi przy Elizabethstrasse (obecnie ul.
Mickiewicza).
Został właścicielem farbiarni w
Wapienicy k. Bielska (dziś dzielnica
miasta). Prawdopodobnie grał również
na giełdzie i skupował akcje bielskich
przedsiębiorstw a także zainwestował w
wystawę światową, która odbyła się w
Wiedniu w 1873 r. Wśród plotek, nie
znajdujących historycznego
pokrycia,pojawiają się informacje o
handlu
bronią czy prowadzeniu przez niego
sieci domów publicznych. Podejrzewa
się też, że czerpał zyski prowadząc w
okolicy miasta kwatery dla robotników
(na skutek uchwały rady miejskiej,
robotnicy mieli zakaz osiedlania się w
granicach miasta Bielska) oraz należał
do loży masońskiej.

Po 17-nastu latach małżeństwa 38-letnia Johanne zmarła na zawał serca w niewyjaśnionych
okolicznościach. Dwa lata po śmierci Johanne, w 1889 Sixt ożenił się powtórnie z 26-letnią
wówczas Anną Zipser, wywodzącą się z fabrykanckiej rodziny. Do końca życia pozostał
bezdzietny. Zmarł 4 czerwca 1897r. Przyczyną śmierci była prawdopodobnie gruźlica nerek.
Pochowany został na starym cmentarzu ewangelickim  w Bielsku. Nie zachowało się do
naszych czasów  żadne jego zdjęcie ani portret.

W testamencie willę zapisał miastu z kategoryczną klauzulą zakazującą komukolwiek ją
odsprzedawać, natomiast majątek rozdzielił między biedotę bielską, parafię ewangelicką
Zbawiciela i Ewangelicki Związek Kobiet (za jego pieniądze powstał sierociniec męski).
W 1900 roku jedną z ulic miasta wytyczonych na Dolnym Przedmieściu nazwano imieniem
Theodora Sixta. Nosi ona tę nazwę do dziś.
Po II wojnie światowej zarówno okazały grobowiec jak i willa będąca siedzibą konserwatora
zabytków niszczały. Grobowiec wyremontowano w latach 90-tych  (sprostowanie: został
odrestaurowany na przełomie 2000-2001 r. przez Pracownię Rzeźby w Kamieniu B. i W.
Arminajtis ze Starego Bielska.   dopisek: B.Arminajtis )
Natomiast willi przywrócono wygląd pierwotny, gdy stała się w 2002 roku siedzibą rektoratu
Akademii Techniczno Humanistycznej.

Bibliografia:
Artur Pałyga : Tajemniczy pan Sixt Gazeta Wyborcza Katowice 277 28 listopada 2006
Beskidia.pl zasłużeni bielszczanie Theodor Sixt

Grobowiec Theodora Sixta zprojektował i wykonał wybitny rzeźbiarz wiedeński Franz
Vogl, wykonawca rzeźb na grobowcu Sennewaldta i jedynego w Polsce pomnika
Marcina Lutra na Bielskim Syjonie.

Przy obelisku z czarnego granitu na białej marmurowej kolumience, delikatnie
przysiadł anioł. Zapisuje imię i nazwisko nowego mieszkańca miasta umarłych,
który powiększył tego miasta grono. Piórkiem stawia kropkę co sugeruje, że praca
została przez niego ukończona.

Grobowiec przyścienny prof. muzyki Adolfa
Cichego.Owalny medalion z białego
marmuru opleciony liśćmi laurowymi dłuta
Hansa Schwathe (wykonawca portretu
superintendenta Haase i rzeźby dziewczynki
z aniołem na nowym cmentarzu w Bielsku),
odrestaurowany i zdeponowany w Kościele
Zbawiciela. Kwatera grobowca kompletnie
zdewastowana, łącznie ze wschodnim
murem nekropolii.
Na zdjęciu wirtualna rekonstrukcja
grobowca.

Kwatera grobowa rodziny Moritza Zipsera.
Grobowiec i ogrodzenie wykonane w stylu
Art Deco z lastrika i białego marmuru
(medalion). Medalion z wizerunkiem zmarłej
Elizabeth Zipser dłuta wybitnego
wiedeńskiego artysty Johannesa Benka
zdeponowany w Kościele Zbawiciela.

POMNIK WDZIĘCZNOŚCI I MIŁOŚCI

Teren Parafii Ewangelicko-Augsburskiej i Bielskiego Syjonu. Na wprost Kościoła Zbawiciela
i jedynego w Polsce pomnika M. Lutra, stanął Pomnik Wdzięczności i Miłości. Cokół pomnika
to część nagrobka Pastora Georga Nowaka z Bielska. Urna z piaskowca w stylu
klasycystycznym została w całości zrekonstruowana. Pomnik ten ma upamiętniać nieistniejący
już najstarszy dwuwyznaniowy cmentarz ewangelicko - katolicki w Bielsku przy kościele Św.
Trójcy.

Filigranowe epitafium budowniczego Johanna Bayera.
Z różowego włoskiego marmuru pod klasycystycznym portalem z
dwiema kolumienkami na ceglanym murze.

Epitafium przed renowacją

Kwatera grobowa nauczyciela w seminarium ewangelickim.
Wraz z ogrodzeniem wykonany z lastrika w stylu Art Deco. Na steli
owalny, marmurowy medalion z wizerunkiem zmarłego, dłuta
Johannesa Benka.

To jeden z największych grobowców na
cmentarzu. Należy do rodziny Sennewaldt.
Grobowiec wykonano z lastrika i czarnego
szwedzkiego granitu. Czoło grobowca to
granitowy obelisk z medalionem z białego
marmuru z podobizną zmarłego Karola
Ferdynanda Sennewaldta - burmistrza
Bielska oraz figuralną kompozycją
rzeźbiarską dłuta austriackiego rzeźbiarza
Franza Vogla twórcy grobowca Sixta i
pomnika Marcina Lutra na Bielskim Syjonie.

Po obu stronach obelisku stoją dwa
wysokie cokoły na których umieszczono
rozłożyste wazy w stylu klasycznym tzw.
urny-łzawice

Między cokołem z wazą - urną a odwróconą
wolutą, która kompozycyjnie zamyka ścianę
grobowca znajdują się tablice z
inskrypcjami zmarłych członków rodziny.
Prawa i lewa strona grobowca to po 6
tablic-epitafiów, razem 12 tablic z czarnego
granitu

Na cokole obelisku przycupnęły dwa aniołki (rzeźba została zdewastowana,
odłamano skrzydła a rzeźby pobrudzono smołą). Jeden z aniołków klęczy, drugi
stoi, oba patrzą w górę na medalion z portretem głowy rodu. Trzymają między
sobą kartusz opleciony wieńcem z liści laurowych i kwiatami róż, w sztuce
sepulkralnej symbolem zwycięstwa nad śmiercią (laur) i przerwanym życiem
(róże)

Dzieło samo w sobie. Piękny portret Karola Ferdynanda Sennewaldta w owalnym
medalionie z białego marmuru. Obramowanie z brązu w formie wieńca z liści
laurowych skradziono.

Przykład bezgranicznej głupoty. Bezmyślnie zniszczone dzieło sztuki, ogromnej wartości artystycznej i
bezcenne dobro narodowe.

Grobowiec rodziny Wilke z pięknym owalnym medalionem. Stela jak i nakrywa
grobowca wykonane z białego marmuru. Obie płyty ta stojąca jak i ta leżąca sa
jednocześnie epitafiami. na dolnej wypisano pozostałych zmarłych członków
rodziny Wilke. Cała kwatera otoczona delikatnym wzorem żeliwnego ogrodzenia
które w raz z marmurem stanowi idealną kompozycję.

Z powodu posuniętej degradacji materiału, sygnatura na medalionie jest
nieczytelna

Oryginalna stela na kwaterze ziemnej sióstr diakonis
które pracowały w bielskim szpitalu miejskim przy ulicy
Wyspiańskiego w sierocińcu ewangelickim przy ulicy
F. Modrzewskiego oraz prowadziły dom opieki społecznej
przy ulicy Partyzantów.

Niszczejący mur zachodni bielskiego starego cmentarza. To kwatera
grobowa rodziny Bartelmuss. Na murze widać ślady po wyjętych
epitafiach, które zdjęto żeby uchronić je przed dalszą dewastacją i
całkowitym zniszczeniem.
Piękne marmurowe epitafia wyeksponowano w kościele Zbawiciela.

MODLĄCY SIĘ MŁODZIENIEC

Wśród rozszalałej bujnej zieleni kryje się "bluszczowa tajemnica"
W gęstej kuli bluszczu przyroda ukryła rzeźbę modlącego się
młodzieńca. Po zdjęciu bluszczu widać postać młodzieńca
opartego o urnę który uklęknął by się pomodlić. Rzeźba
wykonana z piaskowca. Dużych zniszczeń dokonała sama natura
oplatając bluszczem i utrzymując na kamieniu wilgoć.
Przypominający świątynię cokół również z piaskowca, także
poważnie uszkodzony. Brak inskrypcji

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL